chrostowski

fronda.pl

Ksiądz profesor Waldemar Chrostowski to postać nietuzinkowa. Biblista i teolog, ekspert od relacji polsko- i katolicko-żydowskich. A jednocześnie patriota, który potrafi bronić naszej wiary i polskich racji. Wreszcie to duchowny katolickiej ortodoksji, któremu daleko do politycznie poprawnego liberalnego katolicyzmu. Niedawno na rynek księgarski trafiła jego kolejna książka Prawda, Chrystus, judaizm.

Ta publikacja była bardzo potrzebna. Zwłaszcza teraz, gdy doświadczamy mocnego ataku na Polskę ze strony środowisk żydowskich. Książka jest jednoznacznym przypomnieniem polskich i katolickich racji. Stanowi duży kontrast wobec tak licznych postaw opozycji, a nawet czasami partii rządzącej, czy postępowych duchownych, którzy czapkują na kolanach tym środowiskom, bijąc się w piersi i przepraszając za nie swoje winy.

Prawda, Chrystus, judaizm to trzeci tom wywiadu-rzeki, jaki przeprowadzili z księdzem profesorem Grzegorz Górny i Rafał Tichy. Pierwsze dwa tomy: Bóg, Biblia, Mesjasz (2007) oraz Kościół, Żydzi, Polska (2009) wzbudziły duże poruszenie w różnych środowiskach, ale również cieszyły się bardzo dużą popularnością zwykłych czytelników. Były też wielokrotnie wznawiane. Ks. prof. Chrostowski posiada bowiem ważną cechę, prostego tłumaczenia skomplikowanych spraw, w sposób zrozumiały dla przeciętnego odbiorcy. Poza tym z jego przekazu płynie autentyczna wiara, co niestety dziś nie jest już takie częste, nawet wśród biblistów i teologów.

Trzeci tom wywiadu-rzeki, równie obszerny jak poprzednie, powstał niemal dekadę po drugim tomie, co jest okazją, jak sam ksiądz profesor podkreśla, nowego spojrzenia na sprawy relacji polsko-żydowskich i dialogu z judaizmem. Chrostowski stawia tu już bardziej radykalne tezy. Stwierdza krótko: chrześcijanie przystąpili do dialogu z judaizmem ze względu na żydów, a żydzi przystąpili do dialogu z chrześcijanami ze względu na… siebie. Uważa też, że dialog z judaizmem został wypaczony i stał się okazją do promocji stanowiska żydowskiego. Strona kościelna zazwyczaj przeprasza za wszelkie faktyczne i domniemane winy, nie spotykając się z podobnymi gestami drugiej strony. Tymczasem, jak podkreśla rozmówca, dzieje relacji chrześcijan i żydów to również dzieje win drugiej strony: inspiracji niektórych prześladowań chrześcijan w pierwszych wiekach oraz agresji i bluźnierstw wobec Chrystusa. Tymczasem nawet w Polsce podczas dni judaizmu w Kościele katolickim, niektórzy księża chowają lub zasłaniają krzyż w kościołach, by nie razić żydów. Chrostowski zwraca uwagę na fenomen Polski jako kraju w ostatnich dekadach niezwykle filosemickiego, który tak wiele uczynił dla odbudowania tożsamości i kultury żydowskiej. Ksiądz profesor podkreśla jednak, że dialog powinien mieć na celu poznanie drugiej strony by umocnić własną tożsamość. Tymczasem czy to po stronie kościelnej czy polskiej dominują postawy czołobitności wobec środowisk żydowskich i coraz słabiej skrywanego dystansu wobec własnej wiary czy kultury.

Nie sposób scharakteryzować wszystkich tak licznych zagadnień i tematów poruszanych w dziele Prawda, Chrystus, judaizm. Górny i Tichy pytają księdza profesora o sprawy Abrahama i Mojżesza, o rolę Biblii greckiej (Septuaginty), o zjawisko pogan otwartych na judaizm (prozelici i tzw. bojący się Boga), o niezwykle ciekawe zagadnienie rozejścia się Kościoła i Synagogi, o postać św. Pawła, aż po zagadnienia interpretacji Starego Testamentu przez pryzmat Chrystusa. Chrostowski powtarza i pogłębia argumentację, że współczesny judaizm (judaizm rabiniczny) to inna religia niż religia starożytnego Izraela (judaizm biblijny), którą znamy ze Starego i Nowego Testamentu. Współczesna wiara żydów powstała bowiem po zburzeniu Jerozolimy w roku 70 po Chrystusie. Zniszczenie Świątyni Jerozolimskiej przez Rzymian spowodowało upadek klasy kapłańskiej i zanik sprawowania ofiar. Z całej elity Izraela pozostała tylko frakcja faryzeuszy, z której wyłonili się rabini. I to oni dokonali gruntownej przebudowy żydowskiego życia religijnego, do tego w konfrontacji do rozwijającego się chrześcijaństwa. Rabini odeszli nawet, w pierwszych dwóch wiekach, od Biblii, opierając się na normach życia religijnego i ich komentarzach (Miszna, z której następnie wyewoluował Talmud). Co więcej, ksiądz profesor stwierdza, że to chrześcijaństwo zachowało wiele cech biblijnego judaizmu, które odrzucili rabini. Reasumując z religii biblijnego Izraela wyewoluowały dwie gałęzie nowej wiary: chrześcijaństwo (jako starsze) i judaizm rabiniczny (jako młodszy). Obie też mają cechy ciągłości ale i zupełnej nowości wobec judaizmu biblijnego.

Chrostowski jest też daleki od politycznej poprawności, która wdziera się również do sfery religii. Nie podziela coraz powszechniejszych poglądów o tym, że każda religia jest dobra i prawdziwa. Stwierdza jednoznacznie, że jeżeli uznajemy że Chrystus jest naszym Zbawicielem, to nie może być tak, że zarówno chrześcijaństwo, które Go wyznaje, jak i judaizm rabiniczny, który Go odrzucił, są równie prawdziwe. Tezy stawiane przez księdza profesora są oparte na jego imponującej wiedzy biblijnej i teologicznej. Nie sposób też przypiąć mu łatkę wroga żydów, gdyż mało kto wniósł tyle wkładu w dialog z nimi co on. Podkreśla też, że znajdował uczciwych i przychylnych chrześcijaństwu rabinów i uczonych. Wreszcie docenia gesty, które uczynili oni w ostatnich dekadach wobec Kościoła.

Lektura wywiadu z księdzem profesorem jest pasjonująca, i to nawet w tych fragmentach, w których zagłębia się już dość mocno w szczegóły nieznane laikom. Mało zajmujące były dla mnie jedynie te fragmenty, w których Chrostowski szczegółowo analizuje dwa wydane ostatnio dokumenty (kościelny i żydowski), będące stanowiskiem w sprawie prowadzonego w ostatnich dekadach dialogu. Chrostowski podkreśla, że media, również te katolickie, wypaczyły przesłanie dokumentu kościelnego, głosząc, że chrześcijanie porzucają misję nawracania żydów. Tymczasem dokument ten potwierdza naukę Kościoła, że Chrystus jest zbawicielem wszystkich ludzi, w tym również narodu wybranego. Ksiądz profesor wskazuje jednak, że próby nawracania żydów, a nawet deklarowanej za nich modlitwy wzbudzają z ich strony niechęć a nawet wrogość.

Bardzo interesująca jest ta cześć książki, w której omówiono początki chrześcijaństwa oraz postać św. Pawła. Chrostowski opisuje konflikt Chrystusa z faryzeuszami oraz środowisko judeochrześcijan, czyli pierwszych wyznawców Chrystusa, wywodzących się wyłącznie z narodu żydowskiego. Ci pierwsi chrześcijanie, nadal praktykowali obrządek żydowski uczestnicząc w ceremoniach świątyni i synagogi. Wkrótce jednak rozpoczęły się ich prześladowania, często że strony żydów hellenistycznych (greckojęzycznych). Nawrócenie pierwszego poganina przez św. Piotra w Cezarei Nadmorskiej, stawia przed apostołami pytanie o misję wśród pogan. Podobnie św. Paweł, w początkach swojej działalności misyjnej kieruje się do synagog w Azji Mniejszej, w Grecji i na Cyprze, gdzie jednak zazwyczaj jest przyjmowany wrogo, a jego współrodacy nie tylko odrzucają naukę o Chrystusie, ale nastają bardzo gwałtownie na jego życie. Tymczasem św. Paweł obserwuje, że jego nauka spotyka się z dużym zainteresowaniem wśród pogan i to on stanie się głównym orędownikiem odejścia od wymogu zachowywania praw żydowskich przez nowo nawróconych z pogaństwa chrześcijan.

Ostatnia część rozmowy, dotycząca interpretacji Starego Testamentu w duchu chrześcijańskim, jest nasycona trudną terminologią związana z gramatyką hebrajską i dziejami nowej redakcji Biblii Hebrajskiej, dokonanej w I tysiącleciu po Chrystusie przez masoretów wywodzących się ze środowiska rabinów. Jak argumentuje Chrostowski, tekst masorecki Biblii, poprzez jego zwokalizowanie (dodatni spółgłosek i interpunkcji), został w niektórych miejscach zinterpretowany, a nawet zmieniony tak by odejść od profetycznych wizji jednoznacznie kojarzących się z Jezusem Chrystusem (np. Psalm 22).

Nie sposób opisać wszystkich tematów i zagadnień zawartych w dziele Prawda, Chrystus, judaizm. Tym bardziej zachęcam wszystkich do lektury. Warto jednak, by czytelnik, który nie przeczytał wcześniejszych dwóch tomów zaczął właśnie od nich, by zachować spójność i chronologię wykładu.

Prawda, Chrystus, judaizm utrzymuje wysoki poziom wcześniejszych tomów wywiadu-rzeki. Jest jak i poprzednie dzieła wołaniem o godną postawę strony katolickiej i polskiej, by w relacjach z judaizmem szanować własną tożsamość, wiarę i kulturę i wyzbywać się kompleksów. Jest to także znakomita intelektualna podróż, ale przede wszystkim okazja do głębszego poznania naszej wiary i jej dziejów, a co za tym idzie do nawiązania ściślejszej więzi z naszym Zbawicielem.