Prawym Sierpowym

wikipedia.com

Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Wincenty Witos, Ignacy Daszyński i Wojciech Korfanty – to najbardziej znane nazwiska polityków najróżniejszych opcji politycznych, określanych mianem ojców naszej Niepodległości. Nie negując ogromnych ich osiągnięć, trzeba jednak pamiętać, że bez pracy tysięcy patriotów działających lokalnie, niewiele by mogli osiągnąć. W atmosferze setnej rocznicy odzyskania Niepodległości chciałbym przypomnieć postać jednego z bardzo zasłużonych dla naszej wolności patriotów – pochodzącego z moich rodzinnych stron.

Siły nasze nie do nas wyłącznie, a do kraju przede wszystkim należą, tak nabyta wiedza obszerna czy maluczka, nie naszą a ogółu jest własnością, z ogółem też ją wedle sił dzielić uważam za obowiązek – pisał Franciszek Dionizy Lutosławski (1830-1891), właściciel majątku Drozdowo pod Łomżą, znany działacz społeczny i gospodarczy. Te słowa wyrażają postawę polskiego ziemiaństwa w drugiej połowie XIX wieku i z takiej postawy i myślenia wyrósł również Ignacy Bojanowski (1869-1956), jeden z najwybitniejszych działaczy w najnowszej historii Gruduska (koło Ciechanowa, północne Mazowsze), zasłużony na polu odzyskania przez Polskę niepodległości.

Był człowiekiem dobrze wykształconym, pracowitym, posiadającym duży autorytet i cechy przywódcze. Jego aktywna działalność w sferze gospodarczej i społecznej wpisywała się w popularne u schyłku XIX idee pozytywizmu, głoszącego hasła pracy organicznej i pracy u podstaw, czyli wzmacniania wspólnoty narodowej na polu gospodarczym i oświatowym w celu odzyskania niepodległości. Idee pozytywistyczne zostały podjęte przez ruch narodowy (Ligę Narodową, Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne), z którym Ignacy Bojanowski był przez lata mocno związany.

Urodził się 8 sierpnia 1869 roku w Humięcinie (obecnie gmina Grudusk), jako syn Paulina i Julii ze Świętochowskich. Po ukończeniu płockiego gimnazjum i uzyskaniu matury podjął studia rolnicze na uniwersytecie w Lipsku. Następnie nabył od Stanisława Schüra majątek Zawady i ożenił się z córką Stanisława, Zofią. Z tego związku urodziło się sześcioro dzieci, z których tylko troje dożyło wieku dorosłego (Bartłomiej – późniejszy ułan, ochotnik w wojnie lat 1918-1920, Zofia oraz Ignacy). W roku 1899 zakupił od Stanisława Starzyńskiego, liczący ponad 600 hektarów majątek ziemski w Grudusku. Od tego roku rozpoczyna się trwająca cztery dekady praca Ignacego Bojanowskiego na rzecz gruduskiego majątku oraz całej lokalnej wspólnoty, przerywana tragicznymi zniszczeniami okresu pierwszej wojny światowej w 1915 roku, najazdem bolszewickim w 1920 roku, okupacją niemiecką od roku 1939 oraz rządami komunistycznymi od roku 1945.

Ignacy Bojanowski osiągnął poważny sukces w rozbudowie gruduskiego majątku poprzez założenie dużej plantacji buraków cukrowych a następnie ziemniaków, wydrenowanie pól, rozbudowę budynków gospodarczych i mieszkalnych dla pracowników majątku. Działalność gospodarcza Bojanowskiego przynosiła również korzyści mieszkańcom Gruduska i okolic. Z jego inicjatywy założono sklep kolonialny, kasę pożyczkowo-oszczędnościową oraz kółko rolnicze. Wsparł również powstanie spółdzielni mleczarskiej oraz budowę remizy strażackiej. Powstała ochronka dla dzieci a następnie szkoła, co ułatwiło rozwój tajnego nauczania języka polskiego na terenie gminy. W rezultacie tych działań Grudusk stał się poważnym ośrodkiem pracy społecznej i gospodarczej, podawanym jako wzór dla innych miejscowości.

W czasie wydarzeń rewolucyjnych roku 1905 Ignacy Bojanowski bardzo czynnie włączył się w Grudusku w walkę o wprowadzenie języka polskiego do administracji i spolszczenie szkół. Jego działalność polityczna i społeczna wykraczała poza zasięg gminy Grudusk i miała charakter regionalny. Był aktywnym działaczem Gubernialnego Towarzystwa Rolniczego w Płocku, Stowarzyszenia Rolniczego w Przasnyszu, Powiatowego Komitetu Obywatelskiego, Rady Opiekuńczej Gimnazjum Filologicznego w Mławie oraz członkiem Zarządu Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Ciechanowie. W roku 1918 w Wyszogrodzie uczestniczył w organizacji polskich władz po wycofaniu się Niemców. Działał również w gruduskim kole Polskiej Macierzy Szkolnej. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę nie zaprzestał działalności, odbudowując zniszczony majątek. Od roku 1919 był członkiem Zarządu Powiatowego Związku Ziemian w Ciechanowie. Wraz z nastaniem okupacji w roku 1939 majątek gruduski przeszedł pod zarząd niemiecki, a Ignacy Bojanowski pozostał jako jego zarządca. Po nastaniu rządów komunistycznych w 1945 roku, miejscowa ludność ukrywała go przed władzą sowiecką, dając tym samym wyraz szacunku i przywiązania dla tak zasłużonej dla gminy osoby. Jeszcze w 1945 roku wyjechał do rodziny do Łodzi a następnie do Warszawy, gdzie zmarł w roku 1956. Jest pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Grudusku.

Postać Ignacego Bojanowskiego jest przykładem pracy na rzecz lokalnej wspólnoty, służby sprawom narodowym oraz wzorem aktywności publicznej. Jest nośnikiem cech, które warto stawiać za wzór współczesnym pokoleniom. W roku 2018 Rada Gminy uczciła pamięć Ignacego Bojanowskiego, nadając jego imię rondu w Grudusku.

To z pracy takich ludzi powstała polska Niepodległość. Byli w każdej lokalnej społeczności tamtych czasów. Obchodząc uroczyście 11 listopada AD 2018 powinniśmy o nich pamiętać.

Źródła:

Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 3, Warszawa 1996.

http://mysiakowski.pl/index.php/artykuly/15-bojanowscy-z-klic-i-gruduska-spolecznicy-i-przedsiebiorcy

Na zdjęciu: Ignacy Bojanowski z żoną i dziećmi (lata 20. XX w.), źródło zdjęcia: M. Mysiakowski, Ustawieni do Boga i ludzi – Bojanowscy dwóch pokoleń, w: Ciechanowskie Studia Muzealne, T. 5, 2007 rok, Aktywność kulturalno-oświatowa mazowieckich ziemian w XIX i XX wieku.